ORHAN KEMAL ( 1914-1970)
Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü’dür. 15 Eylül 1914 tarihinde Ceyhan'da doğdu. İlk Büyük Millet Meclisi (1920-1923) için Kastamonu Mebusu yapılan ve Atatürk'ün yokluğunda seçildiği (1 Kasım 1920) Adalet Bakanlığından, üç gün sonra baskıyla istifa ettirilmekle bırakılmayıp, hemen her fırsatta neredeyse tüm İstiklal Mahkemeleri'nde yargılanan büyük muhalif Abdülkadir Kemali Bey'in oğludur. Babasının, 1930'da Ahrar Fırkasını kurmak ve gazete çıkarmak yüzünden öldürülme korkusuyla Suriye'ye geçmesi üzerine, Orhan Kemal de ortaokulun son sınıfında öğrenimini yarıda bırakmak zorunda kaldı. Suriye ve Lübnan'da bir süre babasıyla birlikte kaldıktan sonra, ondan ayrılarak Adana'ya döndü . Çırçır işletmelerinde işçi, dokumacı, ambar memur, Milli Mensucat Fabrikası'nda katip olarak çalıştı. Askerliği esnasında, komünizm propagandası yapma suçuyla beş yıl hapse mahkum edildi .Serbest kaldığında amelelik, sebze nakliyeciliği, Adana Verem Savaş Derneği'nde katiplik yaptı. 1950'de İstanbul'a yerleşerek hayatını yazılarıyla kazanmaya çalıştı. Bulgaristan ve Romanya Yazarlar Birliği'nin davetlisi olarak, daha çok da tedavi amacıyla gittiği Sofya'da 2 Haziran 1970 tarihinde beyin kanamasından öldü. İstanbul'da toprağa verildi.
Hece ölçüsüyle Kayseri Cezaevi'nden yazıp gönderdiği ilk şiiri "Duvarlar" 1939'da Yedigün dergisinde "Reşad Kemal" imzasıyla yayınlandı. "Raşid Kemali" takma adıyla yazdığı şiirler Yedigün ve Yeni Mecmua ‘da çıktı. İlk romanı "Babaevi"nin bir bölümünü oluşturan "Balık" öyküsü, Yeni Edebiyat dergisinde 1940'ta yayınlandı. Bundan sonra çalışmalarını öyküde yoğunlaştırdı. "Orhan Kemal" adını ilk kez 1942'de "Yürüyüş" dergisinde yayınlanan şiir ve öykülerinde kullandı. Öyküleri, Varlık, Seçilmiş Hikâyeler, Yeditepe başta olmak üzere dönemin tüm dergilerinde yer aldı. Gazetelere tefrika romanlar ve film senaryoları yazdı. Geçimini sağlamak, para kazanmak amacıyla durmadan yazdı. "72. Koğuş, Murtaza, Eskici ve Oğulları, Kardeş Payı" adlı eserleri tiyatroya uyarlandı. Doğrudan oyun olarak 1964'te yazdığı tek eseri "İspinozlar", "Yalova Kaymakamı" adıyla sahnelendi. Öykü ve romanlarında günlük yaşamın değişik yönlerini işledi. Kahramanlarını çoğunlukla sömürülen, yoksul insanlardan seçti. Bu insanların yaşamlarını, sorunlarını, iç dünyalarını yansıtırken kinsiz, sevecen, umutlu bir yaklaşım benimsedi. "Babaevi"nde çocukluk yıllarını, "Avare Yıllar “da gençliğini anlattı. Eserlerinin hemen hepsinde toplumsal yapıdaki çelişkileri ustaca vurguladı. Güçlü gözlem gücüyle, özgün ve yalın anlatımıyla hâlâ çok okunan ve sevilen eserler yarattı. Eserlerinde hızlı bir olay akışı ve devingenliğin yansıra "diyaloglara" ağırlık verdiği dikkat çeker. Sanatının olgun döneminde daha çok Adana yöresindeki toprak ve fabrika işçilerini konu aldı. Çukurova'nın toplumsal ekonomik yapısındaki değişimin yöre halkı üzerindeki etkilerini inceledi. İlki 1972’de verilen (Yılmaz Güney , Boynu Bükük Öldüler ), her yıl yazarın ölüm yıldönümünde verilmek üzere, konulan “Orhan Kemal Roman Armağanı” ailesi tarafından düzenlendi.
Orhan Kemal İstanbul'a yerleştikten sonra yazdığı büyük kent romanlarında ilk eserlerinin başarısını gösteremedi.
ESERLERİ
Hikâye
Ekmek Kavgası, 1949
Sarhoşlar, 1951
Çamaşırcının kızı, 1952
72.Koğuş, 1954
Grev, 1954
Arka Sokak, 1956
Kardeş Payı, 1957
Babil Kulesi, 1957
Dünyada Harp Vardı, 1963
Mahalle Kavgası, 1963
İşsiz, 1966
Önce Ekmek, 1968
Küçükler ve Büyükler, (ö.s.), 1971.
Ayrıca öykülerinden yapılan derlemeler Bilgi Yayınevi’nce dört cilt olarak yayınlandı:
I. Yağmur Yüklü Bulutlar, 1974
II. Kırmızı Küpeler, 1974
III. Oyuncu Kadın, 1975
IV. Serseri Milyoner/İki Damla Gözyaşı, 1976. Arslan Tomson, (ö.s.), 1976
İnci’nin Maceraları, (ö.s.), 1979
Roman
Baba Evi, 1949
Avare Yıllar, 1950
Murtaza, 1952
Cemile, 1952
Bereketli Topraklar Üzerinde, 1954
Suçlu, 1957
Devlet kuşu, 1958
Vukuat Var, 1958
Gavurun kızı, 1959
Küçücük, 1960
Dünya Evi, 1960
El Kızı, 1960
Hanımın Çiftliği, 1961
Eskici ve Oğulları, 1962 ( Eskici Dükkanı adıyla 1970)
Gurbet Kuşları, 1962
Sokakların Çocuğu, 1963
Kanlı Topraklar, 1963
Bir Filiz Vardı, 1965
Müfettişler Müfettişi, 1966
Yalancı Dünya, 1966
Evlerden Biri, 1966
Arkadaş Islıkları, 1968
Sokaklardan Bir Kız, 1968
Üç Kağıtçı, 1969
Kötü Yol, 1969
Kaçak, (ö.s.) 1970
Tersine Dünya, (ö.s.) 1986
Oyun
İspinozlar, 1965
72. Koğuş, 1967
Anı
Nazım Hikmet’le Üç buçuk Yıl, 1965
İnceleme
Senaryo Tekniği ve Senaryoculuğumuzla İlgili Notlar, 1963
Röportaj
İstanbul’dan Çizgiler, (ö.s.) 1971