JOHN STEİNBECK (1902-1968) 27 Şubat 1902 tarihinde doğan, Pulitzer ve Nobel ödüllü ABD’’li yazardır. Vefat ettiği tarih olan 20 Aralık 1968’’e kadar, edebiyat dünyasının içinde önemli bir yer almış, sinemaya uyarlanan pek çok eserin sahibi, dünyaca ünlü bir romancıdır. 1902 yılında, Amerika Birleşik Devletleri’’nin Kalifornia eyaletinde doğmuştur. Irgat bir ailenin çocuğu olarak küçük yaşlarda çiftçilik yapmıştır. Annesi İrlandalı, babası Prusyalı olan ünlü yazar, Stanford Üniversitesi’nde öğrenim gördü. Ancak öğrenimini 1920 ve 1926 yılları arasında aralıklarla tamamlayabildi. Eğitim hayatını sürdürebilmek için ise duvarcılık, boyacılık gibi ustalık gerektiren işlerde, kimi zaman ise eczacıların yanlarında çırak olarak çalıştı. Küçük yaşlarından beri yazmaktan hoşlanan Steinbeck, hayatı boyunca edindiği deneyimleri gerçekçi bir dille kaleme almaya başladı. İşçilerin ve ırgatların yaşamları, karşılaştıkları zorluklar, ilişkileri ve yaşam koşulları, ünlü yazarın en çok değindiği konulardı.
1929 yılında Altın Kupa adı ile ilk kitabını çıkardı. 1936 senesinde tarım işçilerinin grevlerini Marksist bir bakış açısı ile yansıtan Bitmeyen Kavga adlı romanını piyasaya sürdü. Belki de en çok bilinen kitabı Fareler ve İnsanlar, yazarın üçüncü kitabı idi ve 1937 yılında çıkarıldı. Fareler ve İnsanlar romanında iki işçi arasındaki ilişki, yaşadıkları ağır şartların altında kaleme alındı ve okuyucuya anlatıldı. Gazap Üzümleri adlı dördüncü eseri, 1940 yılında yazıldı ve kısa süre içinde sinemaya uyarlandı. Büyük başarılara imza atan, büyük kitlelerce okunan ve beyazperdeye aktarılan Gazap Üzümleri, Steinbeck’e Pulitzer Ödülü kazandırdı. Eserlerinde toplumu eleştiren, Amerika’daki ekonomi ve çalışma düzenini sorgulayan ünlü yazar, II. Dünya Savaşı yıllarında daha çok ideolojik romanlar yazdı. 1962 senesinde başarı dolu yaşamı ve edebiyata olan katkılarından dolayı kendisine Nobel Edebiyat Ödülü verildi. 1968 yılında New York’ta vefat etti.
Roman türündeki diğer eserleri
Bilinmeyen Bir Tanrıya,
Aysız Geceler (1942)
Ay Battı (1944)
Sardalye Sokağı (1945)
İnci (1947)
Aşk Otobüsü (1947)
Alev (1950),
Cennet Yolu (1952),
Tatlı Perşembe
Pippin 4′ün Kısa Süren Saltanatı
Mutsuzluğumuzun Kışı,
Kaygılarımızın Kışı,
Acı Hayat,
The Acts of King Arthur and His Noble Knights.
Düzyazı türündeki diğer eserleri:
The Log from the Sea of Cortez
Bobs Away: The Story of a Bomber Team, A Russian Journal
Bir Savaş Vardı
Travels with Charley
Journal of a Novel: The East of Eden Letters,
Amerika ve Amerikalılar.
Öykü türündeki diğer eserleri
Kasımpatıları,
The White Quail
Flight,
The Snake
Breakfast
The Raid
The Harness
The Vigilante
Johnny Bear
Al Midilli (Kırmızı Midilli)
The Murder,
Saint Katy the Virgin
Sinemaya uyarlanan diğer eserleri
The Forgotten Village (Unutulmuş Köy) (1941),The Moon is Down (1943)
Lifeboat (Yaşamak İstiyoruz) (1944)
A Medal for Benny (1944)
La Perla (The Pearl, Meksika) (1947)
The Red Pony (1949)
Viva Zapata (Yaşasın Zapata) (1952)
The Wayward Bus (1956)
The Flight (1961)
İkimize Bir Dünya (Of Mice and Men filminden uyarlanan Türk yapımı film) (1962)
Topoli (Of Mice and Men filminden uyarlanan İran yapımı film) (1972)
Cannery Row (Sardalye Sokağı) (1982).
Fareler ve İnsanlar
Fareler ve insanlar stainbeck tarafından yazılmış bir novelladır (kısa roman).
Romanda iki ana karakter göze çarpıyor:
George Milton ; zeki bir adam. Lennie Small’ın koruyup onunla geziyor.
Lennie Small ; akli dengesi bozuk, iri yarı ve çok güçlü bir adam. Clara Teyze Lennie Small’ı alıp büyütüyor. Clara Teyze ölünce George Milton’un yanına gidiyor ve birlikte çalışmaya başlıyorlar.
İki arakadaşın hayali, küçük bir toprak alıp burada çalışarak insanca yaşam sürmektir. Çiftlikler de çalışarak para biriktirmek istiyorlar. Fakat Lennie Small’ın çocukça sevdiği tüylü şeylere dokunma isteği başlarına iş açınca çiftliklerden kaçmak zorunda kalıyorlar.
Gittikleri son çiftlikte onları önce temizlik işlerine bakan Candy karşılıyor. Candy ; çiftlikte çalışırken kaza geçiriyor ve elini kaybediyor çiftlik sahibi ona bir miktar para veriyor ve temizlik işlerini yaptırarak çalıştırmaya devam ediyor.
Slim; çiftliğin arabacısı. İşinde çok iyi, saygın bir havası var, bilgili. Arkadaşları bilgisine çok güveniyor.
Curley; patronun oğlu. Ufak tefek, becerikli, bokstan çok iyi anlıyor fakat kavgacı biri.
Carlson; tabancası var ve Candy’nin köpeğini yaşlandığı ve acı çekerek yaşamaması için öldürüyor.
Seyis Crooks; çiftlikteki tek zenci. Kambur, gururlu, ciddi, düzenli bir adam. Zenci olduğu için önemsenmiyor. Diğer işçilerden ayrı yaşıyor, ayrımcılığa maruz kalıyor. Çok yalnız, yalnızlıktan kitap okuyor fakat bir süre sonra o da yetmiyor. Lennie ile bir konuşmasında “İnsan yanında biri olmazsa delirir. Kim olduğu hiç önemli değildir, yeterki yanında olsun. İnsan çok uzun süre yalnız kaldığı zaman hastalanır.” Diyor.
Curley’in karısı eserde isimsiz tek karakter. Hayalleri, özlemleri olan biri. Sevmediği halde Curley ile evlenerek aktrist olma şansını yakalamak istiyor. Çiftlikte çok yanlızdır. Çiftlik çalışanları ile konuşarak yalnızlığını gidermeye çalışıyor.
Çiftlikte çalışanların hayalleri ve yalnızlıkları var. Candy köpeği ölünce yalnız kalıyor. Yaşlandığında kalacak yer bulabilmek için George Milton ve Lennie Small’ın hayali olan çiftliğin alınabilmesi için parasını vermeyi öneriyor. Seyis Crooks romanın en yalnız kahramanı ikilinin hayalini öğrenince “ kaçığın tekisiniz” diyor. Böyle hayal kuranı çok gördüğünü ama hayallerini gerçekleştiren olmadığını söylüyor. ”Araziyi alma hayali cennete gitmek gibi bir şeydir. Cennete giden olmamıştır.Araziyi alanda” diyor. Fakat saygı görmek, güvende yaşayabilmek için parasız gelip çalışabilceğini söylüyor. Curley’in karısı yalnızdır. Evlendiğinde hayalleri gerçekleşmiyor. Yalnızlığını çiftlik çalışanları ile konuşmaya çalışarak gidermeye çalışıyor. Curley karısını kıskanıyor ve herkesle kavga ediyor. Çevresindekileri uzaklaştırarak yalnız kalıyor.
George Milton ve Lennie Small hayallerine yaklaştığında Lennie Small’ın Curley’in karısının saçını okşamaya çalışırken yanlışlıkla öldürüyor. George :Milton’un daha önceden öğrettiği gibi Lennie Small gidip çalılığa saklanıyor.
Curley çiftlik çalışanlarını toplayıp Lennie Small’ı öldürmek için peşinden gidiyor. George Milton Carlson’un tabancasını alıp arkadaşının yanına gidiyor. Arkadaşının Curley tarafından acı çekerek öldürülmesini veya bir yere kapatılmasını istemediği için arkadaşına hayallerindeki çiftliği anlatarak sakinleştirip (Candy’nin köpeğinin öldürüldüğü gibi) kafasının arkasından ateş ederek öldürüyor.
BİRCAN HARPUT
MATEMATİK ÖĞRETMENİ
Değerlendirme
Fareler ve İnsanlar´la ilk tanışmam, aynı adla 1939´da çekilen siyah-beyaz bir Hollywood uyarlaması filmle olmuştu.Kitabı da okuyunca Steinbeck´in, çevresindeki canlılara az ya da çok, bilerek ya da bilmeyerek, isteyerek ya da istemeyerek zarar veren, onlara şiddet uygulayan, bir sürü tuhaf karakteri romanında biraraya topladığını farkettim.
Tüylü ve yumuşak şeylere zaafı olan ve iri cüssesiyle onları severken istemeden öldüren, niyeti iyi ama davranışlarının sonuçları hep kötü olan Lennie Small, yaşlı temizlikçi Candy´nin yine kendisi gibi yaşlı, emektar çoban köpeğine ötenazi uygulayan çiftlik çalışanı Carlson, yenidoğan köpek yavrularının bir kısmını zaten açlıktan ölecekler diyerek boğazlayan - güya anne köpeğin yükünü azaltan - sözde karizma Slim, devamlı bela arayan, zavallı Lennie´ye durduk yere saldıran, patronun oğlu, kavgacı boksör Curley, en sonunda da kuzeni (?)-arkadaşı-çoğunlukla ayakbağı, zeka yaşı bir çocuğunkine eşit olan ve büyüse de davranışları hep çocukça kalan Lennie Small´u çalıntı bir silahla ve tek kurşunla öldürerek kendini bu adamın sorumluluğunu almanın ağır yükünden kurtaran fakat aynı zamanda Lennie´nin toplum tarafından daha fazla hırpalanma olasılığını da sıfıra indiren George Milton.
Sırf zenci olduğu için adam yerine konulmamaktan dolayı gururu çok incinmiş, çok az kişinin geldiği odasına yaşlı temizlikçi Candy´nin gelmesiyle içten içe sevinip onu misafir eden mağrur seyis, kitap kurdu Crooks´un sevincini öfkeli görünerek örtmeye çalışması olayların, gözlemlenen duyguların aslında kimi zaman göründüğü gibi olmadığı gerçeğini bir kere daha hatırlattı bana.
Kitaptaki karakterlerin aksine hem niyetlerimiz hem de davranışlarımız ve sonuçları iyi olduğu takdirde sanıyorum George Milton ve Lennie Small´un özlemini duyduğu ama maalesef kavuşamadığı, eserde, meyva ağaçları ve hayvanlarla dolu bir çiftlik ve güzel bir evle sembolize edilen mutluluğa er ya da geç ulaşırız...
Deniz AYDIN
İngilizce Öğretmeni