19. Yüzyılda İstanbul Suriçi ve Beyoğlu
Bugünkü Eminönü ve Fatih ilçelerini kapsayan Suriçi klasik Müslüman Osmanlı semtini temsil etmektedir. Bu dönemde İstanbul'un nüfusu %50 müslüman, %50 gayri müslüm şeklindedir. İmparatorluğun diğer bütün şehirlerinde, kasabalarında, hatta köylerinde olduğu gibi bu iki nüfus birbirinden tamamen kopuk yaşamıştır. Mahalleler ayrı oluşmuştur. Bir imparatorluk merkezi olarak İstanbu'da 20. yüzyıl başlarına dek bu özelliğini sürdürmüştür. Suriçi'nde camiler ile her türden dini yapılar
bu bölgenin toplumsal ve kültürel örüntüsünde belirleyicidir. Yine Süleymaniye Medresesi'nde yer alan Meşihat Suriçi'nin dini bir merkez olma özelliğini tamamlar. Suriçi'nde bulunan bir diğer önemli yapı Eyüp Camii'dir. Kara surları ile Haliç surlarının birleştiği yerin dışında yer alan Eyüp Camii ve Türbesi islam dünyasının kutsal yerlerinden kabul edilir.
Anıt eserleri, camileri, sarayı, Babıali'si, Kapalıçarşı'sı ve diğer özellikleriyle Suriçi Müslümanların yoğun olarak yaşadığı bir yerdi. Osmanlı'nın kültürel değerleriyle yüklüydü.
Beyoğluöteden beri Osmanlı'da Batı'nın simgesi olmuş bir yerleşim yeridir. 16-19. yüzyıllar arasında Beyoğlu çevresinde mezarlıklarkırlarüzüm bağları ve de tek tük yerleşimler vardır. Taksim'den ötesi boştur. Bina topluluklarıCumhuriyet'te istiklal Caddesi ismini alana kadar Cadde-i Kebir ile iki yanındaki beş on sokaktan ibaretti. Beyoğlu'nda yabancılar ve azınlıklar yaşamıştır. Türk ve müslümanlar yok gibiydi.
19. yüzyıldan itibaren Beyoğlu büyük bir değişim geçirir. Beyoğlu'nun yaşadığı bu değişimde yangınların etkisi büyüktür. 19. yüzyılda çıkan yangınlar Beyoğlu'ndaki Batı tarzı yapılaşmayı hızlandırmıştır. 1850'li yıllardan sonra yeniden yapılaşmayla bir Avrupa kenti görünümü alan semtFrenklerle azınlıkların kaynaşmış bir yaşam sahnesidir. Bu ülke ile ilgisizkopukama parlak bir yaşamdır. Otellerbalolarcafeler operalar dönemidir. Çok seçkin bir yaşam hüküm sürmektedir. Avrupa'da bir oyun sergileyen dönemin en ünlü sanatçılarıyeni işlemeye başlayan yataklı vagonlara atladıkları gibiaynı temsil ve konserleri Beyoğlu'nda verirlerdi.
Padişahlarsaray halkı ve diğer kişiler Suriçi'ni birçok mimari şaheselerle süslemeye gayret etmişler; şehre İslamî özelliğini veren tipik camili siluetini oluşturmak için birbirleriyle yarışmışlardır. Birçok camihan hamamhayır ve eğitim kurumları inşa edilmiştir. Bunların en ünlüsü ve en eskisi Fatih Külliyesi'dir.
Beyoğlu'nda yabancı elçilikler kurulduktan bir süre sonra bunların etrafında Batılı bir koloni grubunun oluştuğu gözlenir. Böylece yabancı uyruklu önemli bir topluluk Beyoğlu'nun hem nüfuslanma hem de şehircilik açısından gelişmesinde etkili olmuştur. Beyoğlu'nda yaşam bu yabancı elçiliklerin çevresinde biçimlenmeye başlar.Beyoğlu'yu İstanbul'un diğer yerlerinden farklı kılan taraflarından birisi de buranın atmosferi ile kaynaşıklık içinde olan kahvehane ve pastahaneler ve meyhanelerdir. Özellikle meyhanelereğlence semti Beyoğlu'nun simgelerindendir.
Türkiye'de modern oteller ilk defa Beyoğlu'nda yapılmaya başlandı. Beyoğluözellikle 1870'li yıllardan itibaren güzel otel binalarına kavuşmaya başlar. Bu dönemde oteller genellikle istiklal Caddesi ile Meşrutiyet Caddesi kenarlarında yer alır. Otellerde daha çokyabancılar ve gayri müslimler kalır.
Beyoğlu Batılı görsel sanatların merkezidir aynı zamanda. Tiyatrosinemafotoğrafçılık gibi görsel sanatlar ilk olarak Beyoğlu'nda ortaya çıkargelişir. Beyoğlu'nda Batılı tiyatro temsilleri Fransız ve italyan gruplar tarafından verilir. Daha sonra yerli tiyatrolarımız kurulur. Batı'nın sahne tekniğiyaşam biçimikültürü tiyatro aracılığıyla sunulmaya başlanır.
Sinemanın serpildiği yer de Beyoğlu'dur. Tiyatro salonları sinema için de kullanılabilirdi. Onun için sinemanın da mayası Beyoğlu'nda tuttu. Genelde istiklal Caddesi'nin iki yanındaki sinemalar tiyatrolara nazaran daha uzun mesafe içine yayılmıştı.
Tüm bunlar da gösteriyor ki Batı kültürününyaşam tarzının etkin olduğu bir yerdi Beyoğlu. Burada özellikle Hristiyan ve Yahudilerin yoğunlukta olduğu yabancı nüfus hakimdi. Suriçi'nde ise Müslüman ağırlıklı bir nüfus hakimiyeti vardı. Suriçi'nde ahşap ve gösterişsiz binalar göze çarpar. Beyoğlu'nda ise Batı mimarisiyle yapılmışbitişik vaziyette binalar ağırlıktadır. Suriçi'nde islam'ın izleri çok açık bir şekilde görülür. Müslüman halk dinine bağlı bir şekildemütevazi bir yaşam sürer. Beyoğlu'nda dini kaygılardan uzakhareketlişatafatlı eğlenceye düşkün bir yaşam vardır. Beyoğlueğlencenin merkezi olmuştur. Kısacası Suriçi'ninDoğu (islam) kültürünü; Beyoğlu'nunBatı kültürünü simgeleyen yerler olduğu söylenebilir.